| Title |
พระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวาย |
| Object |
|
Call number |
|
| Summary |
พระราชพิธีตรียัมปวาย-ตรีปวาย หรือพิธีโล้ชิงช้า เป็นพิธีกรรมในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
เป็นการรับเสด็จพระอิศวรที่จะเสด็จมาเยี่ยมโลกมนุษย์
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผลัดเปลี่ยนพระยายืนชิงช้าในแต่ละปี
ให้หมุนเวียนกันในกลุ่มขุนนางชั้นพระยาพานทอง (ซึ่งแต่เดิมนั้นเจ้าพระยาพลเทพ เสนาบดีจตุสดมภ์ กรมนา เป็นผู้รับหน้าที่พระยายืนชิงช้าแต่เพียงผู้เดียว)
ดังพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า “เจ้าพระยาพลเทพต้องแห่ทุกปี ปีละสองครั้งก็เฝือนักจนกระบวนแห่ก็กรองกรอย เป็นการโกโรโตเตไปไม่ครึกครื้น”
พระราชพิธีตรียัมปวาย – ตรีปวายในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นั้นยังคงเป็นงานประจำปีที่สนุกสนานงานหนึ่งของพระนครเช่นเดียวกับรัชกาลก่อน ๆ มีเจ้านายเสด็จทอดพระเนตรการโล้ชิงช้าทุกปี ดังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงกล่าวถึงเมื่อครั้งยังทรงดำรงพระยศสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอในรัชกาลที่ 4 ไว้ว่า
“...เสด็จไปเป็นกระบวนช้าง บางคราวเวลาเย็นถึงทรงเกี้ยวทรงนวมก็มี แต่ที่เป็นปรกติและเวลาเช้านั้น ทรงยก คาดแพรสีติดขลิบทอง ทรงสร้อยประแจ ข้าพเจ้าเคยเป็นผู้ไปอยู่เสมอไม่ขาด ความที่อยากไปดูนั้น ก็ใจเต้นเกือบนอนไม่หลับ แต่ความเหม็นเบื่อเครื่องแต่งตัวนั้นก็เป็นที่สุดที่แล้ว ยังเวลาแต่ตัวเช่นนั้น แต่ก่อนไม่ใช้สวมเสื้อ เล่นผิดฝุ่นกะเนื้อนั่งไปบนหลังช้าง ถ้าถูกปีที่หนาวขนชันไปตลอดทาง ยังจำกลิ่นอายรสชาติได้อยู่ ถ้าเวลาเจ้าชายเสด็จเช่นนั้น ไปประทับที่ศาลาวัดสุทัศนหลังตะวันออกแห่งประตูพระวิหารที่เป็นพลับพลาเปลื้องเครื่อง ผู้ซึ่งกำกับไปมักจะบังคับให้แหวกม่านหลังชมรมให้แลเห็นตัวพระยา และไล่คนที่ไปยืนมุงเป็นกลุ่มให้แหวกช่อง เมื่อถึงเวลารำเสนงมักจะให้เยื้องขันมาอยู่ข้าง ๆ ชมรม ด้วยศาลาที่ดูนั้นอยู่หลังชมรม ในแผ่นดินปัจจุบันนี้ก็มีลูกเธอไปดูอยู่เนือง ๆ เป็นกระบวนช้างบ้าง รถบ้าง วอบ้าง...”
นอกจากนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีหนังและดอกไม้เพลิงในเทศกาลพระราชพิธีตรียัมปวาย – ตรีปวาย จึงเป็นการช่วยสร้างสีสันให้แก่งาน
ที่มา :
กรุงเทพมหานคร. เสาชิงช้า : หนังสือที่ระลึกงานฉลองเสาชิงช้า. กรุงเทพฯ : ดาวกฤษ์, 2550. หน้า 58-62. |
|
