|
| Title | ป้อมป้องปัจจามิตร | |||
| Object | มนตรี จิรพรพนิต. "ป้องปัจจามิตร ป้อมปืนสมัย ร.4," ข่าวสด ปีที่ 17 ฉบับที่ 6184 : วันที่ 4 พฤศจิกายน 2550 : หน้า 6. | Call number | ||
| Object | "รุดตรวจโบราณสถาน 'ป้อมป้องปัจจามิตร' หลังขุดพบขณะสร้างตึกเขตคลองสาน," มติชน วันที่ 30 ตุลาคม 2550 | Call number | ||
| Summary | ตามที่สำนักงานเขตคลองสานมีโครงการที่จะก่อสร้างอาคารสำนักงานเพิ่มเติมบริเวณด้านหลังของอาคารเดิมบนพื้นที่ประมาณ 125 ตารางวา ซึ่งทางบริษัทผู้รับเหมาก่อสร้างได้เริ่มดำเนินการก่อสร้างมาตั้งแต่วันที่ 27 กรกฎาคม 2550 กระทั่งเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2550
ในขณะที่กำลังมีการปรับพื้นที่เพื่อจะเจาะเข็มวางรากฐานบนพื้นที่ดังกล่าวปรากฏว่า พบท่อนซุงไม้สักอยู่ลึกจากพื้นดินประมาณ 2 เมตร
มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเฉลี่ย 25–30 เซนติเมตร ความยาวเฉลี่ยประมาณ 3.50–5.00 เมตร จำนวนประมาณ 90 ท่อน นอกจากนั้นยังพบโบราณวัตถุอื่นๆ
อาทิ หม้อดิน กระดูกสัตว์ และท่อนไม้คล้ายสากตำข้าว ในเบื้องต้นได้ระงับการก่อสร้างอาคารบริเวณดังกล่าวไว้ชั่วคราวเพื่อรอการตรวจสอบอย่างละเอียดอีกครั้ง นายอภิรักษ์ โกษะโยธิน ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เปิดเผยว่า โบราณสถานที่ขุดพบในครั้งนี้คือ 'ป้อมป้องปัจจามิตร' ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ขยายขอบเขตของพระนครไปทางด้านตะวันออก โดยให้ขุดคลองผดุงกรุงเกษมเป็นคูเมืองชั้นนอก รวมทั้งสร้างป้อมพระนครเรียงรายขึ้นตามแนวคลองเป็นระยะ ในครั้งนั้นมีป้อมที่ปากคลองสาน ซึ่งอยู่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา 1 ป้อม คือ ป้อมป้องปัจจามิตร คู่กับป้อมปิดปัจจนึก ที่อยู่ตรงปากคลองผดุงกรุงเกษมฝั่งตรงข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา โดยป้อมป้องปัจจามิตรนี้นอกจากจะเป็นปราการแล้ว ยังใช้เป็นที่ตั้งเสาธงสัญญาณสำหรับแจ้งข่าวสารเรือเข้าออกในช่วงรัชกาลที่ 4–5 ซึ่งแต่เดิมเสาธงสัญญาณนี้เคยตั้งอยู่ที่ป้อมเผด็จดัสกรของกำแพงพระบรมราชวัง ป้อมปืนรักษาพระนครจำนวน 8 ป้อม ที่ทรงโปรดให้สร้างขึ้น เพื่อป้องกันผู้รุกรานทางลำน้ำเจ้าพระยาในปีพ.ศ.2397 โดยให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ สมุหกลาโหม เป็นแม่กอง และบุตรชายคือ เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ เป็นนายงาน ขุดคลองและสร้างป้อมรักษาพระนครทั้ง 8 แห่ง โดยสร้างตามรูปแบบป้อมยุโรป รูปทรงจึงต่างจากป้อมอื่นๆ ที่เคยสร้างไว้พร้อมทั้งพระราชทานนามป้อมปืนทั้ง 8 อย่างคล้องจองกันว่า 1.ป้อมป้องปัจจามิตร ตั้งอยู่ปากคลองสาน ตรงข้ามกับคลองผดุงกรุงเกษม 2.ป้อมปิดปัจจานึก ตั้งอยู่บริเวณปากคลองผดุงกรุงเกษม 3.ป้อมฮึกเหี้ยมหาญ 4.ป้อมผลาญไพรีราบ 5.ป้อมปราบศัตรูพ่าย 6.ป้อมทำลายปรปักษ์ 7.ป้อมหักกำลังดัษกร (ป้อมที่ 3-7 เป็นป้อมขนาดเล็กสำหรับยิงสลุต เรียงรายตามคลองผดุงกรุงเกษม) และ 8.ป้อมมหานครรักษา ตั้งอยู่ปากคลองผดุงกรุงเกษมฝั่งเหนือ ที่มา : "รุดตรวจโบราณสถาน 'ป้อมป้องปัจจามิตร' หลังขุดพบขณะสร้างตึกเขตคลองสาน ," มติชนออนไลน์. วันที่ 30 ตุลาคม 2550. มนตรี จิรพรพนิต. "ป้องปัจจามิตร ป้อมปืนสมัย ร.4," ข่าวสด ปีที่ 17 ฉบับที่ 6184 : วันที่ 4 พฤศจิกายน 2550 : หน้า 6. |
|||