Search



กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเล่าไว้ใน หนังสือความทรงจำ ว่า “มีพระเจ้าลูกเธอบางองค์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเลือกสรรสำหรับใช้สอย เป็นอุปฎฐากประจำพระองค์ มีแต่ในชั้นใหญ่ คือพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และกรมพระสมรรัตนสิริเชษฐ (พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา) เป็นต้น”

ความบางตอนจาก “จดหมายเหตุเรื่อง การประชวรจนเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ของพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ” ซึ่งในจดหมายเหตุดังกล่าว พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดาได้ปฏิบัติอยู่ข้างพระที่จนกระทั่งสวรรคต

วันที่ ๒๓ กันยายน พ.ศ.๒๔๑๑ พระราชทานพระราชหัตถเลขามอบให้พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าโสมาวดีศรีรัตนราชธิดา เชิญออกมายังพระที่นั่งอนันตสมาคม “พระราชราชดำริทรงเห็นว่า เจ้านายซึ่งจะสืบพระราชวงศ์ต่อไปภายหน้า ให้ท่านผู้ใหญ่ปรึกษากันจงพร้อม สุดแล้วแต่จะเห็นดีพร้อมกันเถิด ท่านผู้ใดที่มีปรีชาควรจะรักษาแผ่นดินได้ก็ให้เลือกดูตามสมควร”

วันที่ ๒๙ กันยายน พ.ศ.๒๔๑๑ เวลาพลบค่ำ รับสั่งให้พระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ และพระองค์เจ้าโสมาวดีฯ ไปเอาพระแสงบนร้านข้างพระที่ไปให้พนักงานรักษาไว้บนพระที่นั่งจันทรทิพโยภาส

วันที่ ๓๐ กันยายน พ.ศ.๒๔๑๑ รับสั่งให้พระองค์เจ้าโสมาวดีฯ กับเจ้าพนักงานภูษามาลาเชิญหีบพระเครื่องมาจัดพระธำมรงค์เพชรเม็ดใหญ่ราคา ๑๐๐ ชั่ง กับพระประคำทองเครื่อง ตั้งแต่ครั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ไปมอบให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ เพื่อไปพระราชทานสมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ ณ พระตำหนักสวนกุหลาบ

หลังจากนั้นมีรับสั่งกับพระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ฯ และพระองค์เจ้าโสมาวดีฯ ให้ไปเอาหีบพระธำมรงค์มาถวายเพื่อพระราชทานแหวนเพชรและทับทิมให้พระราชโอรสพระราชธิดาบางพระองค์

ครั้นทอดพระเนตรเห็นพระเจ้าลูกเธอเสด็จเฝ้าอยู่หลายองค์ จึงรับสั่งว่า “แม่หนูใหญ่ แม่หนูโสม จงไปค้นแหวนข้าที่ซึ่งสำหรับแจกมาให้น้องตามมีตามได้เถิด” ทั้งสองพระองค์จึงได้ไปค้นได้แหวนเพชรบ้าง ทับทิมบ้าง มรกตบ้าง มาแจกพระเจ้าลูกเธอองค์ละวง

เวลา ๒ ยามเศษ (๒๔ นาฬิกา) รับสั่งให้พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าโสมาวดีฯ เชิญพระธำมรงค์เพชรใหญ่ ๒ วง ราคา ๑๐๐ ชั่ง มาถวาย ทรงรับพระธำมรงค์แล้วยกพระหัตถ์ประสานขึ้นเหนือพระนลาฎ
ทรงอธิษฐานบริจาคบูชาในพระพุทธบุษยรัตน์จักรพรรดิพิมลมณีมัย

จากความที่กล่าวมาเป็นที่ประจักษ์ว่า พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา เป็นพระราชธิดา ที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระเมตตาได้ฉลองพระเดชพระคุณปรนนิบัติรับใช้ ตลอดรัชกาลของพระองค์ ระหว่างที่สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระประชวรจนเสด็จสวรรคต เจ้านายที่ทำหน้าที่สื่อสารระหว่างเจ้านาย เสนาบดี และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ที่รอฟังพระอาการ คือพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา ที่ทรงฉลองพระเดชพระคุณอภิบาลรักษาสมเด็จพระบรมชนกอยู่ข้างพระที่โดยตลอดจนถึงสวรรคต